Please ensure Javascript is enabled for purposes of website accessibility Wystawa batików na Uniwersytecie Przyrodniczym w Poznaniu | Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu

Wystawa batików na Uniwersytecie Przyrodniczym w Poznaniu

Indygo i krople wosku”, czyli wystawa batików Marty Węgiel, to próba powrotu do tradycji i przywrócenia życia polskiej szkole batiku. Wystawa odbędzie się na Uniwersytecie Przyrodniczym w Poznaniu, ponieważ jej osią jest właśnie przyroda – na prezentowanych tkaninach można odnaleźć motywy fauny i flory w zachwycającym kolorze, powstałym z liści indygowca barwierskiego. Wszystkie prezentowane tkaniny są malowane woskiem pszczelim i farbowane w naturalnych barwnikach pozyskiwanych z roślin. 

 

 

Czym jest batik?
Batik to niezwykle stara technika zdobienia, polegająca na nakładaniu (zwykle na tkaninę) gorącego wosku, a następnie farbowaniu jej poprzez zanurzanie w kąpielach barwierskich. W 
końcowym  etapie wygotowuje się wosk, a dzięki temu, że barwnik nie przedostaje się w miejsca, które były nim przykryte, można uzyskać różnobarwne i niezwykle precyzyjne wzory. Przypomina to trochę znany w Polsce sposób na dekorowanie pisanek. Proces tworzenia batiku jest zwykle długi, może trwać od kilku dni do kilku miesięcy (a nawet lat!) zależnie od tego jak skomplikowany jest motyw i jak wielu kolorów się używa.

 

Batki na Jawie
Barwienie tkanin za pomocą wosku jest jedną z najstarszych form sztuki i można odnaleźć jej ślady w wielu starożytnych cywilizacjach. Choć jej korzenie nie są dokładnie znane i prawdopodobnie batik rozwijał się niezależnie w wielu miejscach na świecie, z pewnością to właśnie Jawajczycy rozwinęli i opanowali tą sztukę do perfekcji. To właśnie na indonezyjskiej wyspie Jawie batik stał się swego rodzaju językiem i nośnikiem różnych ważnych treści. Stworzono wzory, które były przynależne rodzinie królewskiej, kobietom, mężczyznom czy też takie, które symbolizowały wszechświat. Tradycyjne XIX-wieczne batiki z Jawy północnej najczęściej zdobiły motywy roślinne. Jednak z racji na obecność różnych religii takich jak islam czy buddyzm, jak również różnych kultur, wzory jawajskie stały się niezwykle różnorodne. Najlepiej można je opisać oficjalnym mottem Indonezji, czyli „Jedność w różnorodności”. W roku 2009 indonezyjski batik został wpisany na listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego UNESCO. 

 

Batik technika przyjazna środowisku
Wszystkie tkaniny prezentowane na wystawie są malowane i farbowane ręcznie. Do ich wykonania artystka używa wosku pszczelego oraz barwników naturalnych pozyskiwanych z roślin. 
Kolorem   szczególnym używanym w pracach jest indygo, czyli barwnik otrzymywany z liści indygowca barwierskiego (Indigofera tinctoria).
Indygo jest jednym z pierwszych znanych ludzkości barwników. Farbowanie nim nie jest jednak łatwą sztuką, ponieważ aby z zielonych liści uzyskać błękitny kolor, należy stworzyć specyficzne środowisko dla barwnika tworzonego z liści indygowca. To nieustanne balansowanie pomiędzy odpowiednią temperaturą i pH. Należy też uważać, by nie wprowadzić do powstałej kadzi nadmiaru tlenu.
Wykorzystywanie barwników naturalnych przy powstawania batiku sprawia, że proces ten staje się jeszcze dłuższy. Uzyskanie głębokiego koloru może trwać od kilku dni do kilku tygodni wielokrotnego farbowania. Tak powstałe tkaniny są jednak wyjątkowe, ponieważ niemożliwe jest ponowne odtworzenie identycznej barwy - każda ma swój charakter, niepowtarzalny odcień, własne niedoskonałości. Jest jedyna w swoim rodzaju.

 

Batik zakorzeniony w polskiej kulturze
W 1913 roku w Krakowie powstało Stowarzyszenie Warsztaty Krakowskie, w ramach których do 1926 roku działała pracownia batiku. Powstające w niej tkaniny odnosiły sukcesy zarówno w kraju, jak i za granicą. Polskie tkaniny miały bowiem zupełnie inny charakter od batików powstających w innych krajach europejskich, gdzie produkowane były masowo i z zastosowaniem często niedoskonałych barwników chemicznych. Natomiast batiki powstające w Warsztatach Krakowskich z dużym powodzeniem łączyły wzory jawajskie i te odwołujące się do polskiej sztuki ludowej, tworząc w ten sposób wyjątkowe połączenie. I tak powstał tzw. styl jawajsko-krakowski.
Współcześnie sztuka batiku powoli reaktywuje się w naszym kraju. Jednak technika i estetyka polskich batików powojennych coraz rzadziej wykazuje powiązania z tkaninami z Indonezji. Okres jawanizmu w sztuce polskiej niestety przemija. Artystka Marta Węgiel, próbuje w swoich pracach powrócić do korzeni i odtworzyć polsko-jawajską szkołę batikową. Trudnej sztuki batiku uczyła się bezpośrednio u Indonezyjczyków na wyspie Jawie. 

 

Wystawa – Indygo i krople wosku
Wydział Leśny i Technologii Drewna Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu zaprasza na wystawę batików Marty Węgiel pt. „Indygo i krople wosku”. Wystawę można oglądać od 23 czerwca do 4 
lipca 2021 r. na terenie Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu, ul. Wojska Polskiego 71 C, Kolegium Cieszkowskich, w godz. 8.00-20.00. Wstęp wolny. 
W dniu otwarcia wystawy  23 czerwca, o godz. 17.00 odbędzie się wykład (w formie online) na temat historii batiku, przeprowadzony przez artystkę. 

 

Link do wykładu Link do spotkania na platformie ZOOM:
https://us02web.zoom.us/j/84313348158?pwd=dVdhTDRpeno3amNaNXprVGRqNEdJdz09

 

Meeting ID: 843 1334 8158
Passcode: p0d56B

 

Od 2013 r na Uniwersytecie Przyrodniczym w Poznaniu odbywają się cyklicznie wystawy. Wystawa Marty Węgiel „Indygo i krople wosku” jest 31 wystawą Uczelni, a zarazem pierwszą w czasie pandemii.

 

O autorce:
Marta Węgiel, rocznik 1994, absolwentka kierunku malarstwo na Uniwersytecie Artystycznym w Poznaniu. Laureatka Programu Stypendialnego Ministerstwa Edukacji i Kultury Republiki Indonezji 
DARMASISWA (2017). Dzięki uzyskanemu stypendium wyjechała na wyspę Jawę. Tam uczyła się bezpośrednio u Indonezyjczyków tradycyjnej sztuki batiku. Od powrotu z Indonezji rozwija swój batikowy projekt pod nazwą Pemako  (www.pemakoart.com).
Ważniejsze wystawy malarskie: 
● Wolf Theater Exhibition (wystawa zbiorowa) Berlin, 2015 r.; 
● Pejzaż akustyczny ‒ impresje na temat Ravela (wystawa zbiorowa) CK Zamek, Poznań, 2016 r.; 
● W Czerni (wystawa zbiorowa w ramach: AK 30) Poznań, 2016 r.; 
● Dyplomy 2016, (wystawa zbiorowa) MTP, Poznań, 2016 r.; ● II/III wystawa II Katedry Malarstwa, (wystawa zbiorowa) galeria Wahadło Foucaulta, Poznań, 2018r.; ● Geometria błękitu (wystawa indywidualna) Galeria Szewska, Poznań, 2019 r.

 

Tekst: Jolanta Węgiel, Wydział Leśny i Technologii Drewna
Redakcja: Iwona Cieslik, rzeczniczka prasowa UPP

 

 

 

WYDZIAŁY