Patent i zagraniczna komercjalizacja projektu z udziałem naukowców UPP - model lekoopornych komórek nowotworowych

Pracownicy Wojskowego Instytutu Medycznego we współpracy z Instytutem Chemii Bioorganicznej PAN i Uniwersytetem Przyrodniczym w Poznaniu pod kierownictwem dr Jolanty Szenajch (WIM) stworzyli model komórkowy do badań in vitro nad lekoopornością raka jajnika. Wynalazek uzyskał ochronę patentową. Opracowane przez polskich naukowców linie komórkowe znajdują się w ofercie brytyjskiej firmy Ximbio - biznesowej jednostki Cancer Research UK, z możliwością odpłatnego udostępniania do badań instytucjom na całym świecie.

Rak jajnika jest najgroźniejszym nowotworem ginekologicznym, standardowo leczonym chemioterapią polegającą na połączeniu leków z grupy pochodnych platyny z lekami  z grupy taksanów. Jednakże, pomimo pozytywnej początkowej odpowiedzi na to leczenie, 75% chorych kobiet umiera w wyniku nawrotu choroby, następującego na skutek wykształcenia się oporności na te leki.

Opracowany model może znaleźć zastosowanie w walce z tym nowotworem. Jest to seria sześciu linii komórkowych wyprowadzonych z linii macierzystej ludzkiego raka jajnika A2780, o wzrastającej stopniowo oporności na paklitaksel i jednocześnie malejącej oporności na cisplatynę. Ten profil odwrotnej oporności jest bardzo atrakcyjny badawczo, ponieważ jest on najczęściej spotykany w praktyce klinicznej.

Badania w latach 2011-2016 prowadził interdyscyplinarny zespół pod kierownictwem dr Jolanty Szenajch (specjalistka w dziedzinie hodowli komórkowych i onkologii molekularnej, WIM) w składzie: dr Luiza Handschuh i dr Michał Góralski (specjaliści w dziedzinie genomiki, ICHB PAN) oraz specjaliści w dziedzinie statystyki i bioinformatyki: dr hab. inż. Aleksandra Świercz (ICHB PAN) oraz z ramienia Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu z Katedry Metod Matematycznych i Statystycznych: prof. dr hab. Idzi Siatkowski, dr Alicja Szabelska-Beręsewicz oraz dr inż. Joanna Zyprych-Walczak. Naukowczynie z UPP wykonały analizę statystyczną lekooporności komórek oraz analizę bioinformatyczną transkryptomów.

W 2017 r. wynalazek został zgłoszony do Urzędu Patentowego Rzeczypospolitej Polskiej, w 2019 r. przyznano mu ochronę patentową. W 2021 r. podpisano umowę licencyjną między WIM (reprezentującym konsorcjum trzech jednostek) i Ximbio – biznesową jednostką brytyjskiej komercyjnej firmy naukowo-badawczej Cancer Research UK i jednocześnie największą na świecie niedochodową organizacją transferu technologii w dziedzinie nauk o życiu. W efekcie sześć opracowanych przez naukowców linii komórkowych znajduje się aktualnie w ofercie katalogowej Ximbio, z możliwością odpłatnego udostępniania z licencją badawczą lub komercyjną zainteresowanym instytucjom na całym świecie.

Iwona Cieślik
Rzeczniczka prasowa UPP